Mark Mazower Karanlık Kıta adlı kitabında 20.Yüzyıl Avrupası’nın tarihini anlatırken, farklı ve alışılmışın dışında yorumlar getirerek; yüzyıla egemen olmuş ideolojilerin pek de öyle tarihi yönlendirerek değil daha çok düşünce ve inançların ve de siyasal eylemlerin araçları olarak önem taşıdıklarını ve bu ideolojilerin yaratmış oldukları sistemlerin çöküşünü bir yanılsamanın sonu biçiminde değerlendirmemek gerektiğini öne sürmektedir. Mazower’e göre böyle bir cenaze söylevi hiçbir zaman tarihsel bir çözümlemenin doğru yorumlarını içermez. Çünkü toplumsal olayların sonuçlarıyla birlikte kendini gösteren travmaların sebepleri, örneğin sadece Hitler ve Stalin gibi kişilerin ruh halleriyle açıklanamaz.